Weinig eten maakt gezond?

Veel wetenschappelijke onderzoeken houden zich bezig met het zoeken naar mogelijkheden om het menselijk leven te verlengen. Eén van de meest opvallende ontdekkingen zit in de hoek van het calorie- en proteïnearme dieet.

Caloriebeperking verlengt niet alleen het leven van laboratoriumdieren aanzienlijk, het maakt hen ook beter bestand tegen ziekten. Er zijn mensen die, in de overtuiging dat caloriebeperking hetzelfde effect heeft op mensen, zichzelf aan een speciaal caloriearm dieet houden. Het laatste bewijs lijkt aan te tonen dat calorie beperking inderdaad goed is voor de gezondheid, maar dat het niet persé het leven ook verlengt.

Al halverwege de 1930-er jaren werden de eerste ontdekkingen gedaan van een langere levensduur van bepaalde laboratoriumdieren wanneer ze minder calorieën binnen kregen. Muizen leven bijvoorbeeld de helft keer zo lang wanneer ze 30 tot 50% minder calorieën eten en vergelijkbare getallen gelden ook voor andere organismen, zoals gist, nematoden en fruitvliegjes. Bovendien blijkt dat zoogdieren die leven van een caloriearm dieet beter worden beschermd tegen een aantal aan ouderdom gerelateerde ziekten, zoals kanker, type 2 diabetes en Alzheimer. Ofschoon er een precaire balans bestaat, want te weinig calorieën is uiteraard wel ongezond, een caloriearm dieet biedt mogelijkheden.

Het is niet duidelijk waarom minder eten gezond is. Op moleculair en genetisch niveau verandert er veel bij een beperkt dieet en verschillende organismen reageren er verschillend op. Echter, bij een gebrek aan voedingstoffen lijkt één soort lichamelijke reactie bij alle organismen voor te komen. De voedingstoffen die binnen komen worden eerst gebruikt voor de primaire overlevingsfuncties. Lichaamsfuncties als groei en voortplanting krijgen een lagere prioriteit. Vanuit evolutionair oogpunt zou deze aanpassing organismen kunnen helpen een voedseltekort te overleven.

De grote hamvraag is nu natuurlijk of caloriebeperking ook voor mensen werkt. Mensen leven langer en zijn moeilijker te bestuderen dan bijvoorbeeld laboratoriummuizen. Toch zijn er mogelijkheden en worden er resultaten behaald.

Zo wordt al 20 jaar een groep resusapen bestudeerd. De helft van de groep apen krijgt vanaf hun tiende levensjaar een caloriebeperkt dieet. Van deze helft is nu nog 80% in leven. Dit betekent dat ook de resusaap zeker zo’n 50% langer leeft wanneer het een speciaal dieet volgt.

Ook is er een groep mensen die vanaf begin jaren 1990 bewust zichzelf houden aan caloriebeperking. De groep heeft zichzelf georganiseerd in de Calorie Restriction Society International en het heeft inmiddels meer dan 3000 leden. Ze noemen zichzelf ‘CRONies’, wat is afgeleid van de afkorting voor Calorie Restriction with Optimal Nutrition. De CRONies erkennen dat het een lastige levensstijl met zich meebrengt en dat er bijwerkingen kunnen zijn. Zo hebben sommigen last van hongerpijnen, kunnen sommigen moeilijk hun lichaamstemperatuur op pijl houden, bij enkelen genezen wonden slecht of hebben sommigen last van tijdelijke onvruchtbaarheid. Toch houden veel CRONies vol dat ze zich gezonder en vooral ook gelukkiger voelen met hun beperkte dieet.

Het is nog te vroeg om vast te kunnen stellen dat hun dieet hun leven verlengt. De oudste deelnemers zijn nog geen 80 jaar oud. Maar onderzoek wijst wel uit dat hun stofwisseling optimaal is, dat ze een lage bloedruk hebben en dat ze een laag cholesterolniveau hebben. Hartonderzoek toont aan dat de harten van CRONies heel erg gezond zijn.

Er is echter ook een verschil ten opzichte van laboratoriumdieren. Dit heeft te maken met een hormoon, IGF-1 genaamd. Van IGF-1 wordt algemeen aangenomen dat het een belangrijke rol speelt in het verouderingsproces. Bij de laboratoriumdieren die op een caloriebeperkt dieet leven, is het IGF-1 niveau lager dan normaal. Men vermoedt dat dit in ieder geval gedeeltelijk de reden is waarom deze dieren langer leven. Bij de CRONies is echter het IGF-1 niveau gelijk aan dat van mensen die een normaal dieet volgen.

Volgens een nieuwe theorie speelt bij sommige diersoorten de hoeveelheid proteïnen in het dieet ook een rol bij het verlengen van de levensduur. Er zijn aanwijzingen die suggereren dat wanneer er weinig proteïnen in het voedsel zitten er ook minder calorieën worden opgenomen. Dit zou betekenen dat je niet zozeer minder calorieën moet innemen, maar eerder minder proteïnen.

Andere studies hebben het molecuul TOR geïdentificeerd dat een cel ertoe aanzet om te groeien ten koste van de levensduur. Men heeft ontdekt dat wanneer de werking van TOR wordt geblokkeerd, de levensduur van bepaalde organismen wordt verlengd. De belangrijkste activatoren van TOR zijn aminozuren. En aminozuren zijn de bouwstenen van proteïnen, dus ook deze ontdekking suggereert dat minder proteïnen eten een gunstig effect heeft op de levensduur.

De CRONies blijken met hun caloriearme dieet juist meer dan gemiddelde hoeveelheden proteïnen te eten. Als proef zijn een zestal CRONies ook gaan letten op de proteïne hoeveelheid in hun dieet. Dit had als gevolg dat hun IGF-1 waarden direct daalden.

Als deze theorie met betrekking tot de rol van proteïnen klopt, moet het hele concept van caloriebeperking worden herzien. De term alleen al is dan misleidend. Maar als een caloriearm dieet lastig is te volgen, dan is een calorie- en proteïnearm dieet nog moeilijker te volgen. Letten op de hoeveelheid proteïnen is daarentegen eenvoudiger dan letten op de calorieën. Veganisten hebben wat dat betreft een stapje voor. Zij volgen al diëten met weinig proteïnen, omdat ze geen vlees, eieren en melkproducten eten. Uit onderzoek blijkt dan ook dat veganisten een laag IGF-1 niveau hebben.

Het is echter nog te vroeg om concrete conclusies te trekken. Er zijn meerdere stoffen die een rol spelen bij gezondheid en ouderdom. Verschillende aminozuren, bijvoorbeeld, hebben verschillende effecten en ook de werking van TOR en de stoffen die TOR blokkeren kunnen nog verder worden bestudeerd.

Een gezonde voeding bestaat sowieso uit voldoende groenten, weinig vetten en gevarieerde maaltijden.


Bron: New Scientist

[Commentaar: We staan aan de vooravond van een biomedische revolutie die de komende dertig jaar ervoor gaat zorgen dat we veel gezonder blijven en langer in goede gezondheid blijven leven. Wat dat betreft zijn de mensen die vandaag de dag leven een overgangsgeneratie. Het is dus zaak om zo gezond als mogelijk te blijven. Daarvoor is het cruciaal om plezier te maken, te ontspannen en vrij te zijn van problemen zoals angst, stress of verdriet. Maar gezonde voeding is ook van groot belang. Speciaal hiervoor heb ik een gratis rapport gemaakt waarin de belangrijkste afwegingen staan rond het al dan niet slikken van multi-vitamines. Wanneer je meer wilt weten over de wetenschappelijke onderbouwing van multi-vitamines, vraag dan het onderstaande rapport op.